De onzichtbare Maat

Mateloosheid. Dat is hét kenmerk van de moderne tijd. Die staat daarmee haaks op de grote Europese Traditie, die teruggaat op Athene en Jeruzalem. Want in die Traditie gaat het om de juiste Maat, maathouden, maatvoering, matigheid. De kerngedachte is dat de juiste Maat te vinden is in de werkelijkheid, al is ze niet zichtbaar. Men moet er oog voor hebben.

Er is een juiste maat in kleding, een juiste maat in eten en drinken, een juiste maat in werken en ontspannen, in vreugde en verdriet, in vrijheid en gelijkheid, ja, in alles. Tact is een vorm van maatvoering. Redelijkheid is dat ook. Goed en kwaad zijn uiteindelijk niets anders dan maat houden.

Dit inzicht, deze wijsheid, is weggevaagd door de ideologieën van de Verlichting en de Romantiek, die de moderne wereld domineren. Het zijn beide ideologieën van de oneindigheid, dat wil zeggen mateloosheid. De Verlichting zoekt het heil in de eindeloze economische en technologische vooruitgang, de oneindige bevrediging van de begeertes. De Romantiek zoekt het geluk in eindeloos experimenteren en de eindeloze introspectie, op zoek naar het oneindige Zelf. Het gevolg is een wereld die uit het lood is geslagen en een mens die niet weet waar hij het zoeken moet. Terwijl het zo eenvoudig is: de juiste Maat.

Onze voorouders wisten het. Wij zijn het vergeten. Dit boek stoft de Traditie af en brengt haar weer tot leven.

Prof. dr. Andreas Kinneging (1962) is hoogleraar rechtsfilosofie aan de Universiteit Leiden. Met zijn boek 'Geografie van goed en kwaad' won hij de Socrates Wisselbeker voor het beste filosofieboek van 2006.